Wschody i zachody Słońca dla wybranej miejscowości

Godziny wschodów i zachodów słońca w największych miastach

Warszawa, Kraków, Łódź, Wrocław, Poznań, Gdańsk, Szczecin, Bydgoszcz, Lublin, Katowice, Białystok, Gdynia, Częstochowa, Radom, Sosnowiec, Toruń, Kielce, Gliwice, Zabrze, Bytom, Olsztyn, Bielsko-Biała, Rzeszów, Ruda Sląska, Rybnik, Tychy, Dąbrowa Górnicza, Płock, Opole, Elbląg, Gorzów Wielkopolski, Włocławek, Zielona Góra, Tarnów, Chorzów, Kalisz, Koszalin, Legnica, Szczecinek

Wschód słońca - zachód słońca

Wschód słońca jest to moment, w którym górny punkt tarczy słonecznej wznosi się ponad linię horyzontu. Zachód słońca oznacza moment jego przejścia pod linię horyzontu.

Ponieważ średnia wielkość promienia tarczy słonecznej wynosi 16′, a refrakcja atmosferyczna przy odległości zenitalnej równej 90° wynosi ok. 35′, środek tarczy słonecznej w momencie wschodu Słońca znajduje się w rzeczywistości 51′ poniżej horyzontu. Z tego samego powodu refrakcja opóźnia obserwowany zachód słońca. Dla Warszawy w najdłuższym dniu w roku refrakcja przyspiesza wschód słońca średnio o 7 minut i o tyle samo opóźnia jego zachód.

Długość dnia

Jest to czas między wschodem a zachodem słońca mierzony od momentu, gdy górna krawędź słońca wysunie się ponad horyzont do czasu aż ta krawędź ponownie schowa się pod horyzontem. Długość dnia zależy od odległości od równika oraz pory roku.

Deklinacja Słońca

Deklinacja Słońca to kąt między płaszczyzną równika niebieskiego a kierunkiem do Słońca, mierzony od równika w kierunku północnym (dodatnia) lub południowym (ujemna). Inaczej mówiąc, to współrzędna niebieska, która określa położenie Słońca na sferze niebieskiej w kierunku północ-południe.

Maksymalną wartość deklinacja osiąga w dniu przesilenia letniego. Wynosi ona około +23,45°. Wartość minimalną (około -23,45°) deklinacja osiąga w dniu przesilenia zimowego. Podczas równonocy wiosennej i jesiennej deklinacja wynosi 0°.

Deklinację wyliczamy korzystając ze wzoru:
δ = (23.45°) * sin[360° * (284 + n) / 365] (gdzie n to kolejny numer dnia w roku licząc od 1 stycznia).
Dziś jest 322 dzień roku, więc deklinacja Słońca wynosi -19.82°.

Górowanie Słońca / południe słoneczne

Górowanie jest to kąt między horyzontem a Słońcem w momencie, gdy Słońce osiąga najwyższy punkt na niebie w ciągu dnia. Jego wartość zależy od szerokości geograficznej oraz daty.

Przykładowo w Warszawie leżącej na 52° szerokości geograficznej północnej w najdłuższym dniu roku (21 czerwca) wysokość Słońca wynosi ok. 61 stopni 50 minut. Jest to maksymalna wysokość Słońca w ciągu roku. Najniższą wysokość Słońce osiągnie w dniu przesilenia zimowego (21 grudnia).

Wysokość górowania Słońca wyliczamy korzystając ze wzoru:
h = 90° - (φ - δ)
h - wysokość górowania Słońca,
φ - szerokość geograficzna (np. dla Warszawy to 52°),
δ - deklinacja Słońca w danym dniu (dziś to -19.82°).

Południe słoneczne nie zawsze wypada o godzinie 12:00, a wysokość górowania jest podawana w przybliżeniu, ponieważ w wyliczeniach nie jest uwzględniana refrakcja atmosferyczna czy ruch Słońca po ekliptyce.
Dziś w Warszawie górowania Słońca nastąpi o godzinie 11:21 i wyniesie 17° 57'.

Wysokość słońca

Wysokość słońca jest to kąt między linią łączącą dany punkt na Ziemi ze Słońcem a płaszczyzną horyzontu. Wysokość zmienia się w zależności od pory dnia (od niskiego kąta rano, przez najwyższy punkt w południe słoneczne do niskiego kąta wieczorem) oraz roku i szerokości geograficznej. Najwyższy punkt, który Słońce osiąga w ciągu dnia nazywamy górowaniem lub południem słonecznym.

Azymut słońca

Azymut słońca to kąt mierzony w płaszczyźnie poziomej, czyli na "horyzoncie", a nie w pionie, wskazujący kierunek, z którego wschodzi lub zachodzi słońce, względem kierunku północnego. Azymut jest mierzony w stopniach, zgodnie z kierunkiem obrotu wskazówek zegara.
Azymut słońca zmienia się w ciągu dnia i obecnie w Warszawie wynosi 46.37° ↑

Świt astronomiczny

Podczas świtu astronomicznego, który następuje po nocy astronomicznej, środek tarczy Słońca znajduje się na wysokości od 18° do 12° poniżej linii horyzontu. Świt astronomiczny przechodzi w świt nawigacyjny (żeglarski).

Świt nawigacyjny

Świt nawigacyjny, zwany inaczej świtem żeglarskim lub świtem nautycznym od łacińskiego nauta czyli żeglarz to pora kiedy Słońce schodzi na wysokość od 12° do 6° poniżej horyzontu. Podczas tej pory dostrzegalne są jedynie zarysy obserwowanych przedmiotów. Żeglarze widzą jedynie kontury wybrzeży i innych statków oraz linię horyzontu, stąd też wzięła się nazwa. Świt nawigacyjny występuje po świcie astronomicznym, a przed świtem cywilnym.

Świt cywilny

Świt cywilny, zwany również świtem kalendarzowym następuje po świcie nawigacyjnym (żeglarskim) tzn. od momentu kiedy środek tarczy Słońca znajduje się 6° poniżej linii horyzontu i trwa do wschodu Śłońca. Podczas świtu cywilnego wskutek rozpraszania promieni słonecznych w atmosferze przy bezchmurnej pogodzie można prowadzić normalną działalność bez sztucznych źródeł światła, ale na niebie daje się jeszcze zaobserwować najjaśniejsze gwiazdy i planety.

Zmierzch cywilny

Zmierzch cwilny, zwany również zmierzchem kalendarzowym następuje po zachodzie Słońca i trwa do momentu kiedy środek tarczy słonecznej dochodzi do 6 stopni kątowych poniżej linii horyzontu. Bezpośrednio po zmierzchu cywilnym następuje zmierzch nawigacyjny (żeglarski). Podczas zmierzchu cywilnego wskutek rozpraszania promieni słonecznych w atmosferze przy bezchmurnej pogodzie można jeszcze prowadzić normalną działalność bez sztucznych źródeł światła, ale na niebie daje się już zaobserwować pojawianie się najjaśniejszych gwiazd i planet.

Zmierzch nawigacyjny

Zmierz nawigacyjny, zwany inaczej zmierzchem żeglarskim lub zmierzchem nautycznym od łacińskiego nauta czyli żeglarz to pora kiedy Słońce schodzi na wysokość od 6° do 12° poniżej horyzontu. Podczas tej pory dostrzegalne są jedynie zarysy obserwowanych przedmiotów. Żeglarze widzą jedynie kontury wybrzeży i innych statków oraz linię horyzontu, stąd też wzięła się nazwa. Zmierzch nawigacyjny występuje po zmierzchu cywilnym, a przed zmierzchem astronomicznym.

Zmierzch astronomiczny

Podczas zmierzchu astronomicznego, który następuje po zmierzchu nawigacyjnym, środek tarczy Słońca znajduje się na wysokości od 12° do 18° poniżej linii horyzontu. Zmierzch astronomiczny przechodzi w noc astronomiczną. Wyjątkiem jest kilka wiosenno-letnich miesięcy, podczas których Słońce nie schodzi poniżej 18 stopnia pod horyzont, w związku z czym nie ma nocy astronomicznej. Mówimy wówczas o tzw. "białych nocach". W tym okresie zmierzch astronomiczny przechodzi od razu w świt astronomiczny. Podczas zmierzchu astronomicznego światło słoneczne przeszkadza w obserwacji ciał niebieskich i stąd wzięła się jego nazwa.